هراس اجتماعی چیست؟
هراس اجتماعی (که گاهی اضطراب اجتماعی نیز خوانده می‌شود) به ترس شدید از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی اطلاق می‌شود. این ترس آنقدر شدید است که برخی افرادی که دچار هراس اجتماعی هستند را در صورت امکان از قرار گرفتن در این موقعیت‌ها باز می‌دارد. و همانند سایر هراس‌ها، این ترس متناسب با خطر واقعی که وجود دارد نیست. با وجودی که بسیاری از افراد از این که در برخی موقعیت‌های اجتماعی خاص دستپاچه و شرمنده شوند می‌ترسند امّا کنار آمدن با این وضعیت برای بعضی‌ها بسیار مشکل است. افرادی که دچار هراس اجتماعی هستند معمولاً خطر شرمندگی و دستپاچه‌شدن را بیش از اندازه، و در همان حال، توانایی خود برای رویارویی با آن موقعیت را کمتر از حدّ برآورد می‌کنند.

بسیاری از افراد در خلال دوران نوجوانی، احساس کمروئی و خجالتی بودن می‌کنند. تمام تغییرات فیزیکی و هیجانی که در این دوره در زندگی ما اتفاق می‌افتد، می‌تواند بر روی اعتماد به نفس ما در آینده تأثیرگذار باشد. و نوجوانانی که احساس اطمینان کافی برای پرداختن به این مشکل نداشته باشند، در آینده نیز نسبت به چیزهایی که در این دوران برایشان مشکل آفرین بوده حساس‌تر خواهند بود.

بسیاری از نوجوانان، به ویژه آن‌ها که به طور طبیعی کمی خجالتی‌تر از هم سن و سال‌های خود هستند، از این که در مرکز توجه قرار گیرند احساس ناراحتی می‌کنند. غالباً برای آن‌ها، درخواست قرار ملاقات، صحبت کردن در مقابل جمع و یا حتی نشستن بر سر میز غذا همراه با عدّه‌ای که آن‌ها را خوب نمی‌شناسند، کاری استرس‌زا و اضطراب آفرین است. امّا اکثر آن‌ها بالاخره با چند بار اشتباه کردن، راهی برای کنار آمدن با این مشکل پیدا می‌کنند.

هراس اجتماعی چیزی به مراتب فراتر از خجالتی بودن طبیعی و یا احساس ناخوشایندی که اغلب مردم گاه و بیگاه دارند است. هراس اجتماعی، کمروئی و خجالتی بودن مفرط است که با اضطراب همراه می‌گردد و باعث می‌شود که فرد کاری که دوست دارد را انجام ندهد و یا از حضور در موقعیت‌هایی که ممکن است مجبور به صحبت کردن با دیگران گردد اجتناب کند.
هنگامی که فردی آنقدر خجالتی باشد که با بعضی افراد خاص یا در برخی موقعیت‌های اجتماعی خاص صحبت نکند، به نوع خاصی از هراس اجتماعی دچار است که به سکوت گزینشی معروف است.
این عبارت همان‌طور که از نامش برمی‌آید یعنی صحبت نکردن («ساکت» ماندن) در برخی موقعیت‌ها و نه در همه جا (گزینشی). این افراد با کسانی که با آن‌ها احساس راحتی کنند (مثل افراد خانواده یا دوستان) و یا در بعضی مکان‌ها (مثل خانه) مشکلی در صحبت کردن با دیگران ندارند و با آن‌ها به طور عادی مکالمه می‌کنند. امّا در بعضی موقعیت‌ها چنان احساس ناراحتی می‌کنند که ممکن است اصلاً قادر به صحبت کردن نباشند.

● عوامل پدید آورنده هراس اجتماعی
برخی نوجوانان مشکلات اضطرابی بیشتری نسبت به بقیه دارند. همچنین آن‌هایی که پدر و مادر و بستگان نزدیکشان مشکلات اضطرابی داشته باشند، احتمال بیشتری دارد که بعدها دچار چنین مشکلاتی گردند. این امر ممکن است به دلیل ویژگی‌های بیولوژیک مشترک در بین افراد خانواده باشد. برخی ویژگی‌ها می‌تواند بر عملکرد مواد شیمیایی مغز (انتقال دهنده‌های عصبی یا برخی هورمون‌های استرس) که تنظیم‌کننده وضعیت خلق و خو مثل اضطراب، کمروئی، عصبی بودن و استرس هستند، موثر باشد.

برخی افراد با شخصیتی محتاط به دنیا می‌آیند و به طور طبیعی نسبت به موقعیت‌ها و وضعیت‌های جدید حساس هستند و از قرار گرفتن در چنین موقعیت‌هایی خجالت می‌کشند. این امر ممکن است در پیدایش هراس اجتماعی نقش داشته باشد. برخی دیگر ممکن است با توجه به تجربیاتی که در زندگی کسب می‌کنند، شیوه‌ای که دیگران نسبت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند و یا رفتارهایی که در پدر و مادرشان یا دیگران می‌بینند، در طول زندگی شخصیت محتاطی پیدا کنند. اعتماد به نفس کم و فقدان مهارت‌های انطباقی برای مدیریت استرس‌های طبیعی نیز می‌تواند در پیدایش هراس اجتماعی نقش داشته باشد. همچنین آدم‌های نگران، کمال‌گرا یا کسانی که به سختی از اشکالات کوچک می‌گذرند، احتمال بیشتری دارد که دچار هراس اجتماعی گردند.

● کنار آمدن با هراس اجتماعی
روان درمانگران می‌توانند به کسانی که دارای هراس اجتماعی هستند کمک کنند تا مهارت‌های انطباقی برای مدیریت اضطرابشان را به دست آورند. این امر شامل درک و تنظیم افکار و باورهایی که باعث اضطراب می‌شوند، یادگیری و تمرین مهارت‌های اجتماعی برای افزایش اعتماد به نفس و جسارت، و سپس به کاربردن تدریجی و آهسته این مهارت‌ها در وضعیت‌ها و موقعیت‌های واقعی است.

یادگیری روش‌های آرامش (Relaxation) مانند تنفس و تمرین‌های شل کردن عضلات می‌تواند یکی از عناصر درمان باشد. تمرینات نمایشی نیز می‌تواند مفید باشد. در این تمرینات، روان درمانگر و نوجوان، وضعیت‌های خاصی را در نظر می‌گیرند و در آن به ایفای نقش می‌پردازند. این کار می‌تواند انجام این رفتارها را به هنگام مواجه شدن با شرایط واقعی، برای نوجوان آسانتر و خودکارتر سازد.

گاهی اوقات صحبت‌هایی که فرد با خودش می‌کند باعث به وجود آمدن اضطراب در او می‌گردد. بنابراین یکی از روش‌های درمان می‌تواند اصلاح این گونه صحبت‌ها و یادگیری انجام صحبت‌های مثبت‌تر با خود باشد که به تقویت اعتماد به نفس و مهارت‌های انطباقی بیانجامد. نوجوان می‌تواند با راهنمایی روان درمانگر، افکار فعلی خود درباره موقعیت‌های خاص را اصلاح کند و از نگرانی‌های خود بکاهد.

● غلبه بر افکار نگران کننده
افکار نگران کننده دارای کیفیت خاصی هستند. آن‌ها معمولاً به شکل سوالی با این مضمون که «چه می‌شود اگر ........ » شروع می‌شوند و بیشتر منفی هستند تا مثبت. مثال‌هایی از این‌گونه افکار چنین است: «چه می‌شود اگر هیچ آشنایی بر سر میز نباشد که کنارش بنشینم؟» و «چه می‌شود اگر در امتحان رد شوم؟». افکار نگران کننده معمولاً بدتر و بدتر می‌شوند تا جایی که فرد نه تنها فقط انتظار چیزهای بد را دارد بلکه در انتظار بدترین چیز ممکن است.

هنگامی که فردی با هراس اجتماعی به این فکر می‌کند که معلّم او را برای درس دادن احضار کند، به احتمال زیاد این سوالات از ذهنش می‌گذرد: «چه می‌شود اگر جواب اشتباه بدهم؟» یا «چه می‌شود اگر بچه‌ها به جوابم بخندند؟» و یا افکاری مانند: «من نمی‌توانم جواب دهم.
خیلی سخت است. من قاطی خواهم کرد و جواب اشتباه خواهم داد» معمولاً صحبت کردن با خود، باعث بدتر شدن اضطراب می‌گردد و الگوهای اجتنابی فرد را تقویت می‌کند. اصلی‌ترین پیامی که افراد در خلال این صحبت‌کردن‌های با خود به خودشان می‌دهند این است که «خیلی ترسناک است» و «من نمی‌توانم از عهده‌اش برآیم.»

روان‌درمانگران می‌توانند به افراد کمک کنند تا این افکار را شناسایی نموده و مورد بررسی قرار دهند. برای مثال، دانش‌آموزی که نگران احضار شدن توسط معلم در کلاس است باید بررسی کند که چقدر احتمال دارد که او جواب غلط بدهد. اگر او معتقد گردد که معمولاً جواب درست را می‌داند، در این صورت احتمال این که جواب غلط بدهد بسیار کم می‌شود. سپس روان درمانگر می‌تواند بر روی مهارت‌های انطباقی در مواردی که دانش‌آموز اشتباه می‌کند و چگونگی جایگزین ساختن افکارهای نگران کننده با افکار آرامش‌بخش کار کند.
برای مثال، فرد می‌تواند تصوّر کند هنگامی که دوستش به یافتن اعتماد به نفس مجدّد نیاز دارد به او چه می‌گوید و یاد بگیرد که خودش نیز همان گونه فکر کند.

دارو درمانی نیز برای درمان هراس اجتماعی در برخی نوجوانان می‌تواند مفید باشد. غالباً داروهایی که به تنظیم عملکرد سروتونین (ماده‌ای شیمیایی در مغز که به ارسال پیام‌های الکتریکی مربوط به خلق و خو کمک می‌کند) تجویز می‌گردد. هر چند دارو درمانی مساله را به طور کامل حل نمی‌کند امّا می‌تواند باعث کاهش اضطراب گردد و به نوجوان فرصت دهد تا به تمرین برخی از روش‌های مثبتی که در بالا ذکر شد بپردازد.

1.ایستادن در برابر «اضطراب اجتماعی»
واژه «اجتماعی» اشاره به در میان مردم بودن دارد. وضعیت هایی مانند صحبت در جمع، رفتن به جلسه امتحان و رستوران ها، نوشتن در جلوی دیگران ، استفاده از اماکن عمومی و صحبت با تلفن نمونه ای از قرارگرفتن در وضعیت های گوناگون اجتماعی است.
واژه «اضطراب» هم به یک حالت روانی و عاطفی اشاره دارد که ممکن است از یک احساس ناراحتی کوچک به ترس یا وحشت حاد ادامه یابد. اضطراب طولانی یا شدید ممکن است منجر به بروز نشانگان جسمانی مثل تعریق، لرز، تهوع و احساس گیجی شود. اضطراب عموماً واکنشی است که در شرایط ترس آور رخ می دهد و با افکار منفی و هراس آور تشدید می شود.

آنچه که افراد دارای این اختلال را نگران می کند، ترس دائم از مورد انتقاد واقع شدن است یا ترس از رفتاری که ممکن است سبب شرمندگی یا تحقیر آنها شود این افراد همواره احساس می کنند که زیر ذره بین دیگران قرار دارند. افراد دارای این اختلال قبل از وضعیت های خاص مثل رفتن به مهمانی و غذاخوردن در جمع ، دچار واهمه می شوند. این نوع اختلال می تواند منجر به بروز نشانگانی مانند تپش قلب، غش، تهوع، تنگی نفس و تعریق زیاد شود. اضطراب اجتماعی ممکن است برای تعدادی از افراد آنقدر ناراحت کننده و استرس زا باشد که آنها از حضور در محیط های عمومی و جمع خودداری کنند و اغلب موجب می شود تا افراد در محیط های کاری، آموزشی ، اجتماعی و خانوادگی عملکرد مطلوبی از خود نشان ندهند.

مبتلایان به این اختلال نیاز به درمان و حمایت دارند تا به شرایط عادی زندگی بر گردند. اشخاص دارای این اختلال اغلب می دانند و آگاهند که ترس آنها غیرواقعی و افراطی است اما در تغییر افکار و احساسات خود ناکام هستند. برخی افکار و باورها با اضطراب اجتماعی ارتباط دارد از جمله : من جایگاه خوبی ندارم، من به نظر احمق می رسم، من قادر به صحبت با افراد دیگر نیستم، من آنقدر حقیر هستم که نمی توانم با دیگران صحبت کنم.
برای تعدادی از افراد دارای این اختلال ممکن است فقط بعضی شرایط ناراحت کننده باشد و در سایر محیط ها مطمئن و عادی رفتار کنند. مثلاً ممکن است در محیط کاری دچار این نوع اختلال شوند ولی در جمع دوستان خود عملکرد مطلوبی از خود نشان دهند. بعضی ها ممکن است اضطراب اجتماعی فراگیری داشته باشند که در همه شرایط و وضعیت های اجتماعی دچار ناراحتی و نگرانی شوند.
اختلال « اضطراب اجتماعی» ممکن است در همه افراد از همه مشاغل و سنین و در هر دو جنس رخ دهد.
تکنیک های سودمندی از جمله مبارزه با باورها و ترس های غیرمنطقی و شیوه های یادگیری مواجه شدن باوضعیت های ترس آور، آرمیدگی ، آموزش مهارت های اجتماعی ، حساسیت زدایی و درمان حمایتی وجود دارد. برای کاستن از ناراحتی و نگرانی لازم است نکاتی به کار گرفته شود:
در صورت امکان از قرار گرفتن در محیط هایی که موجب ترس و ناراحتی شما می شود اجتناب کنید
حضور در شرایطی که در آنها احساس راحتی و آرامش می کنید را جایگزین حضور در شرایط و موقعیت هایی کنیدکه موجب نگرانی و ناراحتی شما می شود.

● آرام و مطمئن عمل کنید
باافکار منفی خود مبارزه کنید، برای مثال به خودبگویید چه علتی وجود دارد که دیگران مواظب رفتار من باشند و رفتار مرا زیر نظر بگیرند یا این که فکر کنند که من احمق هستم.
تکنیک های مناسب نفس کشیدن و آرمیدگی را یاد بگیرید تا این که شما ابزاری را برای اوقاتی که نگران و مضطرب هستید داشته باشید

● به خودتان بازخورد مثبت دهید
محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی منجر به ظهور و وجود اضطراب اجتماعی می شود. نظریه های بیولوژیکی عنوان می کنند که تعدادی از بچه ها با آمادگی ژنتیکی برای احساس شرمندگی یا یک خلق ناراحت کننده که منجر به اضطراب اجتماعی می شود متولد می شوند. علاوه برآن، الگوهای خانوادگی مشخص، نحوه تربیت بچه ها و تجربیات دوران مدرسه سهمی در بروز این اختلال دارد. همچنین تعدادی از تحقیقات نشان می دهد داشتن والدین دارای این اختلال تأثیر زیادی در ابتلای کودکان به این اختلال دارد. بسیاری از والدین دارای این اختلال به کودکان خود این نکته را انتقال می دهندکه جهان پر از تحقیر و سرزنش است و برای پرهیز از این خطر باید مواظب رفتار بود.

● رشد اضطراب اجتماعی
اضطراب اجتماعی ممکن است اشکال گوناگونی در سنین متفاوت به خود بگیرد. بچه های خیلی کوچک که دارای این اختلال هستند در وضعیت های اجتماعی خیلی خجالتی و کم رو عمل می کنند اغلب به یک بزرگ تر می چسبند، از مشارکت در بازی های گروهی امتناع می کنند و به ندرت باهمسالانشان صحبت می کنند. تا هشت سالگی ، بچه های با اضطراب اجتماعی، ممکن است از قبول دعوت دیگران امتناع کنند. آنان اغلب از رفتن به مهمانی ها یا بیرون خودداری می کنند، در کلاس مشارکت نمی کنند و تنها با اشخاص معدودی صحبت می کنند. این مشکلات اولیه اگر حل نشود ممکن است اضطراب اجتماعی تا سنین بالاتر ادامه یابد. بعضی مواقع بیشتر بچه ها و جوانان به خوبی به درمان رفتاری - شناختی همراه با دارو درمانی واکنش مثبت نشان می دهند.

در درمان این اختلال باید بیماران به طور منظم آموزش ببینند تا به جای فرار و اجتناب از موقعیت های به وجود آورنده ناراحتی با این اختلال رودررو شوند و رفتار واقع بینانه از خود نشان دهند. باید نحوه مبارزه با افکار منفی و غیرمنطقی و مدیریت خشم به آنها آموزش داده شود برای بسیاری از افراد دارو درمانی برای کمک به پائین آوردن سطح اضطراب ضروری است. دارو درمانی اغلب موجب می شود تا افراد بهتر به درمان رفتاری - شناختی جواب دهند.
استرس اجتماعی، خروج از میدان مغناطیسی جامعه
استرس، فشار و فرسایش بدن هنگامی رخ می‌دهد که با محیط پیوسته در حال تغییر، سازگار شویم. چنین تغییراتی آثار هیجانی و جسمانی بر ما می‌گذارد و می‌تواند احساسات مثبت یا منفی ایجاد کند.
شاید در کوتاه مدت به نظر برسد تاثیر جدی در فرد نداشته باشد اما در دراز مدت آثار عمیقی بر سلامت روان فرد می‌گذارد و گاهی نیز استرس‌های کوچک خطرناکترند.

عوامل مختلفی موجب استرس در افراد می‌شود، مرگ عزیزان، طلاق و جدایی والدین، زنـدانی شدن، ازدواج کردن، نداشتن امنیت شغـلی، اخراج از کار، تغییر شغـل، بازنشستگی، شنیدن دروغ و فریب خوردن‌های متوالی، ناکامی و شـکـست در امـور زندگی، کـشمـکـش، ناسـازگـاری و تعـارض با خـود یا دیگران، ناامنی‌های اجتماعی، نــداشـتن درآمـد کافی، نداشتن دوست و فامیلی که انسان به حمایت آنها امیـدوار باشد، معلولیت یا داشتن یک معـلول در خانـواده، بیماری شدید و غیرقابل درمان یا دشوار درمان، حوادث و اتفاقات تلخ فردی یا اجتماعی و بدهکاری، بخشی از این عوامل است که می‌تواند استرس‌زا باشد.

دکتر ناصر قاسم‌زاد روانشناس در این‌باره می‌گوید: هیجانهای مثبت و منفی که در زندگی فردی یا اجتماعی شخص رخ می‌دهد اگر از یک حد طبیعی بالاتر رود آثار جبران‌ناپذیری در بهداشت روان فرد و اطرافیان او می‌گذارد. البته همه اینها بستگی به میزان ظرفیت افراد دارد.

وی معتقد است ما هنوز راه‌های مقابله با این مسئله مهم و آموزش‌های لازم را به خانواده‌ها به خصوص جوانان یاد نداده‌ایم. مخصوصاً مواقعی که نوجوان یا جوان دچار یاس، سرخوردگی و ناکامی می‌شود باید هیجانات خود را به گونه‌ای تخلیه کند که اگر از راه صحیح صورت نگیرد منجر به واکنش‌های شدید و در پاره‌ای موارد به وقایع اجتماعی تلخ تبدیل می‌شود.

ما در مواقعی که افراد دچار خشم و یا استرس هستند آنها را به آرامش دعوت می‌کنیم، در حالی که باید به گونه‌ای صحیح این خشم یا ناکامی و استرس را در آنها تخلیه کنیم.استرس، آثار منفی زیادی دارد از جمله بی‌اعتمادی، طرد، خشم و افسردگی که این احساسات به نوبه خود به مشکلاتی مانند سردرد، ناراحتی یا زخم معده، جوش و خارش پوست، بی‌خوابی، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته مغزی را ایجاد می‌کند.

کنترل فشار‌های اجتماعی با مدیریت صحیح

اصغر مهاجر جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در رابطه با استرس اجتماعی حرف‌های شنیدنی دارد. وی با اشاره به وجدان جمعی و روان جمعی می‌گوید: زمانی که هر پدیده‌ای، وجدان و روان جمعی را تحریک کند التهاب، استرس، ناامیدی و دلزدگی را به همراه خواهد داشت.

وی در ادامه می‌گوید: روانشناسان و جامعه‌شناسان معتقدند باید مراقب وجدان و روان جمعی بود تا آزرده نشود زیرا با تحریک شدن آنها، کنترل آن سخت می‌شود و همه نهادها یا نظام‌های اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و کارکرد اجتماع تبدیل به بد کارکردی می‌شود. گاهی افراد احساس می‌کنند حقشان ضایع شده است و استرس و التهاب به آنها وارد می‌شود و در نتیجه دچار پرخاشگری و واکنش‌های تند یا بی‌اعتمادی می‌شوند. این بی‌اعتمادی‌ها یا پرخاشگری‌ها به سه شکل نمایان می‌شود.

یکی به شکل خروج از دایره ارزش‌ها، قانون و هنجار جامعه که به بی‌اعتمادی گرم، مثل تخریب و فحاشی کشیده می‌شود؛ یا دچار انزوا می‌شوند که به بی‌اعتمادی سرد منجر می‌شود و شکل سوم خروج از میدان مغناطیسی است، یعنی سعی می‌کنند از جامعه دور شوند که همه آنها خسارت‌های جبران‌ناپذیری به بستر جامعه وارد می‌کند. مانند خروج سرمایه‌های اقتصادی و روانی که تنها راه مقابله با این مشکل مدیریت صحیح بحران‌ها یا تلاطم‌های اجتماعی است.

ما در سال‌های اخیر شاهد رشد غیرقابل باور و اعجاب‌انگیـز قیمت زمین و مسکن در شهـرهای بـزرگ به‌خصـوص کلانشهرها نیز بوده‌ایم که این عامل در کنار عوامل دیگر موجب سخت‌تر شدن زندگی مردم و افزایش فشارهای روانی در جامعه شده است و این خود نوعی عامل تنش‌زا برای خانواده‌ها است. همچنین ترافیک و آلودگی هوا نیز از دیگر عوامل استرس‌زا است به طوری که ترافیک، پولدار و فقیر نمی‌شناسد و تاثیرش روی همه مردم اسـت.

حال بد نیست کمی راجع به نشانه‌های ذهنی استرس هم بدانیم. این نشان‌ها شامل مشکلات حافظه، مشکل در تصمیم‌گیری، ناتوانی در تمرکز فکر، منفی‌نگری، تکرار بعضی کارها و حرف‌ها، قضاوت ضعیف، ندیدن واقعیت‌ها است.

همچنین نشانه‌های عـاطفی استـرس شامل حساسیت زیاد نسبت به بـرخی مسایل، بی‌قـراری و اضطـراب، افسـردگی، عصبانیت و پرخاشگری است و از نشانه‌های جسـمی استـرس می‌توان از سـردرد، مشکلات گـوارشی، درد عضـلانی، اختـلال در خواب، خستگی، درد قفسه سینه، فشار خون بالا، کاهش یا افزایش وزن، آسم یا تنگی‌نفس و مشکلات پوستی نام برد.

اما نشانه‌های رفتـاری استـرس شامل مواردی از جمله پـرخـوری یا کم‌خـوری، خـواب زیاد یا کم، کناره‌گیـری از جمع، نپذیـرفتن مسئـولیت، مصرف زیاد سیگار، الکل و یا بـرخی داروها، ساییدن دندان، انجام کارهای عجیب ماننـد خریدن یک کالای گران و غیرضروری و بدخلقی است.

توصیه‌هایی برای مقابله با استرس

به خدا توکل کنید و بدانید یاد او فرصتی برای کسب آرامش درونی است. خواب خوب و کافی داشته باشید. به طور مرتب ورزش کنید. همواره خودتان را یک برنده ببینید. نه گفتن به دیگران را تمرین کنید، لازم نیست به تمام درخواست‌های دیگران پاسخ مثبت بدهیم. یاد بگیرید که در زندگی، بازی، تفریح و سرگرمی داشته باشید. از نشست و برخاست با انسان‌های منفی، ناامید و بدبین دوری کنید.

سعی کنید نگرش خود را عوض کنید. نیازهایتان را از قبل پیش‌بینی کنید. مشکلات و مسائل خود را در درون خود نگه ندارید. ارتباطات خود با اطرافیان را توسعه دهید. نگاهتان را نسبت به مشکلات تغییر دهید و به آنها به چشم یک فرصت برای پیشرفت بنگرید. از بی نظمی بپرهیزید. یاد بگیرید که گذشت داشته باشید و دیگران و عقاید آنها را تحمل کنید. از رقابت‌ها و چشم و هم‌چشمی‌های بیجا و غیر‌ضروری پرهیز کنید.
تاثیر اختلالات اضطرابی بر رابطه زناشویی

ممکن است افرادی که اختلالات اضطرابی دارند مانند کسانی که دچار وسواس، اختلال هراس و اضطراب منتشر هستند یا کسانی که فوبیا (هراس) را تجربه می‌کنند و اضطراب ناشی از آن را دارند، دچار کاهش میل جنسی شوند ولی پس از اینکه درمان ضداسترس برای آنها انجام می‌شود دچار عوارض ناشی از مصرف دارو می‌شوند و همین امر ممکن است مجددا در آنها سبب کاهش میل جنسی شود.....

نکته‌ای که درباره فوبیا یا ترس باید به آن اشاره کنم، این است که منظور از ترس، مثلا ترس از ارتفاع نیست زیرا چنین ترسی ممکن است تاثیری روی فعالیت جنسی فرد نداشته باشد.

طبیعتا در اینجا هم وقتی افراد مضطرب به درمانگرشان مراجعه می‌کنند، آن‌قدر در مورد اضطراب و مشکلات حاصل از آن حرف می‌زنند که مشکل جنسی‌شان از یاد می‌رود و مغفول می‌ماند. پیشنهاد روان‌پزشکان این است که طی دو یا سه جلسه پس از فرآیند درمان، پزشک، همسر بیمار را ملاقات کرده و ببیند که آیا درمانی که برای فرد بیمار انجام داده است روی زندگی زناشویی‌شان تاثیر گذاشته یا خیر؟ ممکن است خود بیمار مشکل را حس نکند و طرف مقابل متوجه این تغییر شود که نسبت به قبل، فعالیت، میل جنسی و ارضای همسرش دچار تغییر و اختلال شده است. دخالت نکردن درمانگران در این زمینه باعث می‌شود هموستاز خانواده از نظر روابط زناشویی به هم خورده و درمان یک مشکل سبب ایجاد مشکل دیگری در روابط بین فردی شود. طبیعی است در بیماران روان‌پزشکی به خصوص آنهایی که بیماری مزمنی پیدا می‌کنند، مشکلات ناشی از این بیماری مثل افسردگی، مشکلات خواب، خوراک، اشتها و ... طرف مقابل‌شان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر این آگاهی وجود داشته باشد که همسر بیمار در فرآیند درمان شرکت داده شود بیمار می‌فهمد که تنها نیست و همسرش از وی حمایت می‌کند. همین امر سبب می‌‌شود که فرآیند جنسی زوجین وضعیت مطلوب‌تری در طول درمان داشته باشد.
از صحبـت کـردن در جمـع می‌تـرسیـد؟

«آقای 45 ساله‌ای هستم. آنقدر از صحبت کردن در جمع دوستانم مضطرب می‌شوم که صدای قلبم را می‌شنوم...

تا به حال به همین دلیل موقعیت‌های کاری زیادی را از دست داده‌ام. لطفا بگویید چه کنم.» آنچه خواندید، بخشی از نامه یکی از مخاطبان سلامت است که به نوعی اختلال اضطرابی به نام ترس (فوبیای) اجتماعی مبتلاست.


این اختلال یکی از اختلالات بسیار شایع در روان‌پزشکی است که به‌طور متوسط 3 تا 6 درصد از جمعیت را درگیر می‌کند و در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است.

علائـم و نشـانـه‌هـا

علامت اصلی آن ایجاد اضطراب شدید هنگام قرار گرفتن در شرایطی است که بیمار با افرادی ناآشنا روبه‌رو می‌شود یا احساس می‌کند که ممکن است دیگران رفتار او را زیر نظر داشته باشند. در این مواقع فرد احساس می‌کند که ممکن است نتواند رفتار مناسبی داشته باشد یا کاری انجام دهد که دیگران به او بخندند یا او را مسخره کنند. همین افکار موجب افزایش اضطراب و احساس ناراحتی شدید از قرار گرفتن در چنین شرایطی می‌شود بنابراین سعی خواهد کرد که خود را از این موقعیت‌ها دور نگه دارد. به‌عنوان نمونه هیچ‌وقت در جمع اظهارنظر نمی‌کند یا تلاش می‌کند کمتر کاری را در جلوی بقیه انجام دهد. حتی فکر کردن درباره انجام این کارها هم اضطراب‌‌آور است.

شدت این بیماری درجات مختلفی دارد. گاهی ممکن است علایم بیماری آنقدر فراگیر باشد که فرد تقریبا در تمام موقعیت‌های اجتماعی دچار مشکل باشد یا در این مورد خاص که بیمار حتی از احتمال برخورد غیرمستقیم با دیگران از طریق اینترنت هم دوری می‌کند. این بیماران که مبتلا به فوبیای اجتماعی از نوع فراگیر هستند، ممکن است در گذشته خود سابقه‌ای از گوشه‌گیری، خجالتی بودن، کمرویی، نگرانی از مورد انتقاد قرار گرفتن و علایم مشابه دیگری که در کل به نام اختلال شخصیت اجتنابی شناخته می‌شوند هم داشته باشند.

به‌علاوه، بسیاری از این بیماران ممکن است همزمان دارای علایمی‌ از افسردگی یا انواع دیگری از اضطراب باشند یا در سیر زندگی خود آنها را تجربه کنند. بنابراین توجه به علایم همراه اهمیت زیادی دارد.


چه باید کرد؟

برای درمان موارد با شدت خفیف تا متوسط می‌توان از روان‌درمانی شناختی‌رفتاری بهره گرفت که مبنای آن بر رویارویی تدریجی با شرایط اضطراب‌آور است. برای مثال فرد باید در ابتدا تلاش کند تا در جمعی که اضطراب کمتری دارد حرف بزند و نظر خود را بگوید. البته واضح است که با انجام این کار اضطراب فرد بیشتر می‌شود و احساس ناراحتی می‌کند ولی مواجه شدن با این شرایط باعث می‌شود که به تدریج اضطراب کمتر شود و فرد بتواند در مکان‌های دشوارتر هم حرف بزند. علاوه بر این لازم است که برخی از تصورات نادرست فرد هم مورد توجه قرار گیرد و به چالش کشیده شود. به عنوان نمونه فرد ممکن است احساس کند که دیگران به نظر او توجه نمی‌کنند یا او را جدی نمی‌گیرند یا حتی ممکن است او را مسخره کنند. در این شرایط از بیمار خواسته می‌شود تا بررسی کند که آیا وقتی نظر داد، واقعا دیگران چنین واکنش‌هایی نشان دادند یا خیر. جنبه دیگری هم که در این افراد ممکن است نیاز به اصلاح داشته باشد، نحوه بیان نظر است. مواردی مانند حالت سر و چهره موقع حرف زدن، بلندی صدا و مسیر نگاه نیز ممکن است نیاز به اصلاح داشته باشد تا اعتماد به نفس بیشتری را هنگام صحبت کردن برساند.

اما باید توجه داشت که در موارد شدیدتر معمولا نیاز به درمان دارویی نیز وجود دارد. روش‌های درمانی چه دارویی باشند و چه غیردارویی به‌طور معمول اثربخشی درمانی مناسبی دارند و در صورت پیگیری کافی درمان، در بیشتر موارد موجب بهبود قابل‌توجهی در علایم بیماری می‌‌شوند.
نکته برای کمک به افرادی که از نگرانی‌ها و اضطراب‌های اجتماعی رنج می‌برند

لطفا خودت را نخور!

این نوشتار بر آن است که 4 نکته حقیقی و مفید را برای انجام بعضی تمرین‌ها در جهت کمک به افرادی که از نگرانی‌ها و دلواپسی‌های اجتماعی رنج می‌برند، بیان کند.

اگر شما از وجود این قضیه در افراد مختلف و حتی در وجود خودتان آگاه هستید، حتما می‌دانید که اضطراب و نگرانی اجتماعی در مقایسه با خجالت کشیدن و کمرو بودن، پیچیده‌تر است زیرا هر کس به نوبه‌خود در بعضی از مواقع یا در مقابل دیگران احساس خجالت می‌کند اما اضطراب و دلواپسی اجتماعی کلا مقوله‌ای متفاوت از آن است و اندازه و شدت این دو مقوله نیز می‌تواند شما را از داشتن یک زندگی نرمال و معمولی اجتماعی دور و محروم سازد. اما شما باید سعی کنید که با استفاده از راهکارهای طبیعی و معمولی و از طرق علمی این قبیل از مشکلات‌تان را حل کنید و حتی‌الامکان بدون متوسل شدن به استفاده از داروهای مختلف که اغلب تأثیرات ناخوشایند و مضری را به همراه دارند، اضطراب‌ها و نگرانی‌های اجتماعی‌تان را از بین ببرید. می‌توانید روش‌ها و نکاتی که در این رابطه به شما کمک خواهند کرد را بیابید و برای یک بار هم که شده یا حتی برای همیشه این شرایط نابسامان را از بین برده و بر مشکلات ناشی از آن نیز غلبه کنید.

خجالت کشیدن و کمرو بودن، یک خود‌آگاهی طبیعی است که از نبود مقام‌اجتماعی قابل اطمینان ناشی می‌شود. خجالت و کمرویی به‌تدریج احساسی را به شما القا می‌کند که بر اثر آن در شرایط گوناگون احساس راحتی نمی‌کنید و آن احساس آرامشی که قبلا در شما وجود داشته، رفته‌رفته محو و ناپدید خواهد شد و فقط زمانی احساس راحتی و آرامشی که قبلا داشته‌اید را به‌دست خواهید آورد که یخ‌تان آب شود و خجالت کشیدن را کنار بگذارید.

داشتن اضطراب و نگرانی اجتماعی بیشتر به بدتر کردن شرایط و اوضاع کمک می‌کند و فقط و فقط از طریق خود فرد است که به او تزریق و خورانده می‌شود.این مقوله با افکار بیمناک، نوع دید فرد، لغزش از سخنانی که بیان کرده و ترس از شرمسار شدن شروع می‌شود و در اثر این موارد است که دیگران دست رد به سینه شما می‌زنند و به شما به‌عنوان فردی که با شکست اجتماعی مواجه شده، نگاه می‌کنند. این ترس از پذیرفته نشدن یا طرد شدن از طرف دیگران، خود را به‌صورت‌های مختلفی از قبیل دردهای شکمی، تپش قلب، لنگ‌زدن پاها، عرق کردن، سرخ شدن و خجالت کشیدن و... نشان می‌دهد و این عوارض حتی می‌تواند حملات عصبی و هراس و وحشت فرد را افزایش و شدت دهد. از این‌رو فعل و انفعالات اجتماعی سالم و معمول، غیرممکن می‌شود.

اغلب شما فقط مقام و موقعیت اجتماعی‌تان را ترک می‌کنید و ترجیح می‌دهید که هر چه بیشتر و بیشتر از دیگران دوری گزینید و به‌دلیل ترس از طرد شدن، پذیرفته نشدن، به انزوا و کناره‌گیری روی می‌آورید و احساسات خوبی نسبت به دیگران ندارید و به یک انسان مرموز، متفاوت، منفور و مطرود مبدل خواهید شد و به همین دلیل چشم دیدن دیگران را نیز ندارید اما نباید از کنار این شرایط به‌وجود آمده به‌سادگی عبور کنید و توجهی نشان ندهید زیرا این شرایط دردناک می‌تواند مضرات و خسارات جدی و غیرقابل جبرانی هم از نظر فردی و شخصی و هم از نظر حرفه‌ای و تخصصی روی شما داشته باشد و شما را به این سمت هدایت کند و سوق دهد. اما نگران نباشید زیرا راه‌هایی برای حل این مشکلات وجود دارد اما شما نیز باید با خودتان مهربان باشید و با آرامش و خونسردی راه‌حل‌ها و نکاتی که در زیر بیان می‌شود را برای حل این مشکلات به کار ببندید:

1 - در مورد تصمیماتی که در رابطه با از بین بردن این مشکل گرفته‌اید، با شخصی که مورد اعتمادتان است، سخن بگویید و تصمیمات گرفته شده را با او در میان بگذارید. انجام این کار به دو دلیل باارزش است؛ اول، انزوا و گوشه‌نشینی یک بخش عمده از این مشکل است و اعتماد کردن به دیگران یک شانس یا فرصت برای گرفتن کمک از آنهاست و همچنین احساس انزوا و تنهایی شما به راحتی از بین خواهد رفت و دیگر تنها نخواهید بود. دومین دلیل این است که شما می‌توانید درک کنید که اعتماد کردن به دیگران باعث می‌شود که آنها از شما مراقبت کنند و همچنین سبب می‌شود که خودتان را از شر افکار منفی و ترس از طرد شدن خلاص کنید.

2 - یک معاینه عمومی و آزمایش کلی از بدن‌تان انجام دهید. مطمئن شوید که سرمنشأ علائم و نشانه‌هایی که از خود بروز می‌دهید، جسمی و فیزیکی نیست. با انجام دادن یک آزمایش کلی خواهید فهمید که بدن‌تان نرمال هست یا خیر؛ مثلا کم کاری یا پرکاری تیروئید، عدم‌تعادل یا ناهماهنگی هورمون‌ها، یائسگی و... از جمله مثال‌هایی است که می‌تواند دلیلی برای آشفتگی و ناراحتی عاطفی شما باشد، درصورتی که با انجام یک آزمایش کلی می‌توانید به تمام این موارد آگاه شوید و از طریق معاینات پزشکی و مصرف دارو، مداوا شوید. پس در نظر داشته باشید که ابتدا علائم و نشانه‌های فیزیکی را برطرف‌ سازید.

3 - به یک گروه حمایت و پشتیبانی ملحق شوید زیرا از این طریق می‌توانید روش‌های مختلفی را برای کمک به از بین بردن نگرانی‌های اجتماعی، بیاموزید و انجام این کار بسیار مفید و سازنده خواهد بود. افرادی را بیابید که باتجربه باشند و مشکلات شما را درک کنند و این کمک شایان توجهی به شما خواهد کرد. با یافتن اینگونه افراد درخواهید یافت که شما فرد بیگانه، مرموزو عجیبی نیستید و همچنین ارتباط برقرارکردن با یک گروه پشتیبانی مطمئن و قابل اعتماد به شما کمک خواهد کرد تا به‌خود بیایید و آرامش و اطمینانی که قبلا در مقام اجتماعی‌تان داشتید را دوباره به دست آورید و ترس از شکست و ناکامی اجتماعی را از بین ببرید. همچنین شما خواهید آموخت که با اطمینان و اعتماد بیشتری سخن بگویید و فعالیت‌هایتان را انجام دهید.

4 - برنامه‌های پیشرفته و به‌روز بسیار زیادی برای از بین بردن نگرانی‌ها و اضطراب‌های اجتماعی وجود دارد؛ برنامه‌هایی به‌صورت نوارهای صوتی، لوح‌های فشرده، فیلم‌ها و دستورالعمل‌های متنوعی که به شما این امکان را می‌دهد تا با هر سرعت و کیفیتی که مورد نظرتان است، از آنها استفاده کنید. همچنین امروزه با استفاده از قدرت اینترنت، به‌خوبی می‌توانید تحقیقاتی را که به آن نیاز دارید انجام دهید. هرگز اجازه ندهید که دلواپسی‌های اجتماعی شما را از خوشی و لذت فعالیت‌ها و زندگی اجتماعی طبیعی که حق همه افراد است، دور کند. حتما با جدیت تمام این نگرانی‌ها و تشویش‌ها را در وجود خود از بین ببرید. خواهید دید که با از بین رفتن این علائم، چه احساس خوبی دارید. پس هر چه سریع‌تر این راهکارها را مورد استفاده قرار دهید و
گام به گام بر حل این مشکل فائق آیید.
10 تست اختلال اضطراب اجتماعی

ممکن است تست‌های اختلال اضطراب اجتماعی زیر به شما در تشخیص اینکه آیا از اضطراب اجتماعی رنج می‌برید یا خیر، کمک کند. بنابراین نتایج این اطلاعات نباید به منزله طبابت و جایگزین توصیه‌های پزشکتان تلقی شود.


اگرچه اضطراب اغلب اوقات یک پاسخ عادی به استرس و تنشی است که زندگی روزمره را پر کرده اما ممکن است برای خیلی از مردم مشکلی بزرگ محسوب شود.

اگر اضطراب، روش زندگی‌تان را تغییر داده ممکن است دچار اختلال اضطراب اجتماعی شده باشید. اضطراب اجتماعی (یا اجتماع‌هراسی) به اضطرابی اطلاق می‌شود که به واسطه وقایع اجتماعی ایجاد می‌شود. به‌رغم نبود تست‌های آسان اختلال اضطراب اجتماعی اما علائم و نشانه‌های گوناگون شناخته‌شده‌ای وجود دارد که به شما در درک حالاتی که تجربه می‌کنید، کمک خواهد کرد.

آیا شما به علت احساس ناراحتی شدید از روبه‌رو شدن با غریبه‌ها یا ترس طاقت‌فرسا از انجام کاری یا گفتن حرفی که باعث شرمندگی‌تان شود، برنامه زندگی‌تان را تغییر می‌دهید؟

آیا هنگامی که از شما خواسته می‌شود در مقابل جمعی از مردم کاری را انجام دهید یا صحبت کنید، دچار مشکلاتی توأم با اضطراب شدید نظیر تپش قلب یا حتی لرزش و رعشه می‌شوید؟

آیا گاهی اوقات دچار فشار احساسی مانند تنفس کوتاه یا اینکه انگار قادر به تنفس نیستید، می‌شوید؟

آیا گاهی اوقات فشار احساسی را نظیر ترس از اینکه دارید دیوانه می‌شوید یا از دنیای واقعی جدا شده‌اید، تجربه می‌کنید؟

آیا از خوردن، نوشیدن یا نوشتن مطلبی در حضور جمعی از مردم واهمه دارید یا دست کشیده‌اید؟

آیا تعاملات اجتماعی با محل کار، آموزشگاه یا زندگی شخصی‌تان تعارض دارد؟

آیا هنگام حضور در جمع مردم احساس می‌کنید که مدام مورد قضاوت یا ارزیابی قرار می‌گیرید و حتی برای جلوگیری از بروز آن از این موقعیت‌ها دوری می‌کنید؟

آیا هنگام سر و کار داشتن با شخصیت‌های ذیصلاح نظیر استاد، رئیس یا افراد ذیصلاح دیگر دچار حالت عصبی، ترس یا ناراحتی شدید می‌شوید؟

آیا متوجه می‌شوید که ترس‌تان بیش از اندازه و غیرمنطقی است اما یارای مقابله با آن را ندارید؟

آیا اغلب اوقات از تلفن‌زدن به افراد ناشناس تحت فشار قرار می‌گیرید و از تماس با آنها خودداری می‌کنید؟

افرادی که تصور می‌کنند از یک یا چند مورد از این مشکلات رنج می‌برند، اغلب از شرایط خود احساس شرمساری می‌کنند و به پنهان‌کردن اضطرابشان به هر قیمتی خو گرفته‌اند. آنچه مسلم است راه‌هایی برای کمک به شما وجود دارد و شما می‌توانید برای تشخیص قطعی به پزشک متخصص مراجعه کنید
منابع
ایزاین آرتیکلز
همشهری
هفته نامه سلامت
روزنامه ایران

وب سایت های معتبر به انگلیسی
Social Phobia - Wikipedia, The Free Encyclopedia
NIMH � Social Phobia (Social Anxiety Disorder)
Social Anxiety Disorder (Social Phobia) - Mayoclinic.Com
Social Anxiety Association | A Nonprofit Organization That Promotes Understanding And Treatment Of Social Anxiety Disorder

فورومهای اختصاصی
Social Phobia World :: Meet Other Social Phobia Sufferers
Social Anxiety Forum And Social Phobia Forums