خداوند در سوره احزاب آیه 63 و 64 می فرماید: «یَسْئَلُکَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ اللَّهِ وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَکُونُ قَرِیباً * ان الله لعن الکافرین واعد لهم سعیرا؛ مردم از تو در باره (زمان قیام) قیامت سۆال مى کنند، بگو علم آن تنها نزد خدا است، و چه مى دانى شاید قیامت نزدیک باشد؟! خداوند کافران را لعن کرده (و از رحمت خود دور داشته) و براى آنها آتش سوزاننده اى آماده نموده است

در آیه مورد بحث اشاره به یکى دیگر از برنامه هاى مخرب منافقان شده است که گاه به عنوان استهزاء و یا به منظور ایجاد شک و تردید در قلوب ساده دلان این سۆال را مطرح مى کردند که قیامت با آن همه اوصافى که محمد صلی الله علیه و آله از آن خبر مى دهد کى بر پا مى شود؟ مى فرماید: مردم از تو پیرامون زمان قیام قیامت سۆال مى کنند. این احتمال نیز وجود دارد که بعضى از مۆمنان نیز روى حس کنجکاوى و یا براى دریافت اطلاعات بیشتر چنین سۆالى را از پیامبر گرامى اسلام صلی الله علیه و آله مطرح کرده باشند، اما با توجه به آیاتى که بعد از این آیه مى آید معلوم مى شود که تفسیر اول به معنى آیه نزدیکتر است. شاهد این سخن آیه دیگرى است که در همین زمینه در سوره شورى آمده است:

«وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِیبٌ * یَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِینَ لا یُۆْمِنُونَ بِها وَ الَّذِینَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْها وَ یَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ؛ تو نمى دانى شاید قیامت نزدیک باشد. اما کسانى که به آن ایمان ندارند براى آن عجله مى کنند، ولى مۆمنان از آن بیمناکند و مى دانند حق است» (شورى آیه 17 و 18). سپس در آیه مورد بحث به آنها چنین پاسخ مى گوید: بگو اى پیامبر آگاهى بر این موضوع تنها نزد خداست و هیچ کس جز او از این موضوع آگاه نیست («قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ اللَّه؛ احزاب/ 63ِ). حتى پیامبران مرسل و فرشتگان مقرب نیز از آن بی خبرند. و به دنبال آن مى افزاید: چه مى دانى؟ شاید قیام قیامت نزدیک باشد («وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَکُونُ قَرِیباً؛ آیه 63 /احزاب). بنا بر این همیشه براى استقبال از قیام قیامت باید آماده بود و اصولا فلسفه مخفى بودنش همین است که هیچ کس خویش را در امان نبیند و قیامت را دور نیندارد، و خود را از عذاب و مجازات الهى بر کنار نداند. سپس به تهدید کافران و گوشه اى از مجازات دردناک آنها پرداخته، مى فرماید: خداوند کافران را از رحمت خود دور ساخته و براى آنان آتش سوزاننده اى فراهم کرده است («إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیرا؛ احزاب/64ً). آنها جاودانه در این آتش سوزان خواهند ماند و سرپرست و یاورى نخواهند یافت («خالِدِینَ فِیها أَبَداً لا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَ لا نَصِیراً؛ احزاب/65).

لحظه قیام قیامت بر همه پوشیده است، حتى بر پیامبران مرسل و فرشتگان مقرب خدا، تا هم وسیله تربیت مداوم باشد براى مۆمنان، و هم آزمون و اتمام حجتى براى منکران، ولى اصل وقوع آن جاى تردید نیست. و از اینجا روشن مى شود که ایمان به قیامت و دادگاه بزرگ عدل الهى مخصوصا با توجه به این معنى که هر لحظه احتمال وقوع آن مى رود چه تاثیر تربیتى عمیقى در مۆمنان دارد

همچنین در سوره شورى: آیات 16 تا 18 می فرماید: «وَ الَّذِینَ یُحَاجُّونَ فِی اللَّهِ مِنْ بَعْدِ ما اسْتُجِیبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ داحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ عَلَیْهِمْ غَضَبٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ (16) اللَّهُ الَّذِی أَنْزَلَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ وَ الْمِیزانَ وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِیبٌ * یَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِینَ لا یُۆْمِنُونَ بِها وَ الَّذِینَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْها وَ یَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ أَلا إِنَّ الَّذِینَ یُمارُونَ فِی السَّاعَةِ لَفِی ضَلالٍ بَعِیدٍ؛ آنها که در باره خدا بعد از پذیرفتن دعوت او، محاجه مى کنند دلیل آنها نزد پروردگارشان باطل و بى اساس است و غضب بر آنها است و عذاب شدید از آن آنها. خداوند کسى است که کتاب را به حق نازل کرد و میزان (سنجش حق و باطل) را، اما تو چه مى دانى شاید ساعت قیام قیامت نزدیک باشد. آنها که به قیامت ایمان ندارند در باره آن شتاب مى کنند، ولى آنها که ایمان آورده اند پیوسته با خوف و هراس مراقب آن هستند، و مى دانند آن حق است آگاه باشید آنها که در قیامت تردید مى کنند در گمراهى عمیقى هستند».

از آنجا که نتیجه همه اعمال، مخصوصا بروز و ظهور کامل حق و عدالت و میزان در قیامت است در پایان آیه مى گوید: تو چه مى دانى شاید ساعت قیام رستاخیز نزدیک باشد؟! (وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِیبٌ). همان قیامتى که وقتى برپا شود همگان در دادگاه عدلش حضور مى یابند، و در برابر میزان سنجشى که حتى به اندازه سنگینى یک دانه خردل و کوچک تر از آن را دقیقا مى سنجند قرار مى گیرند. سپس به موضع گیرى کفار و مۆمنان در برابر آن، پرداخته مى گوید: آنها که به قیامت ایمان ندارند در باره آن شتاب مى کنند، و مى گویند این قیامت کى خواهد آمد؟! آنها هرگز به خاطر عشق به قیامت و رسیدن به لقاى محبوب، این سخن را نمى گویند، بلکه از روى استهزاء و مسخره و انکار چنین تقاضایى دارند، و اگر مى دانستند قیامت بر سر آنها چه مى آورد هرگز چنین تقاضایى نداشتند. ولى آنها که ایمان آورده اند پیوسته با خوف و هراس مراقب آن هستند، و مى دانند پیوسته آن حق است و خواهد آمد (وَ الَّذِینَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْها وَ یَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ).

البته لحظه قیام قیامت بر همه پوشیده است، حتى بر پیامبران مرسل و فرشتگان مقرب خدا، تا هم وسیله تربیت مداوم باشد براى مۆمنان، و هم آزمون و اتمام حجتى براى منکران، ولى اصل وقوع آن جاى تردید نیست. و از اینجا روشن مى شود که ایمان به قیامت و دادگاه بزرگ عدل الهى مخصوصا با توجه به این معنى که هر لحظه احتمال وقوع آن مى رود چه تاثیر تربیتى عمیقى در مۆمنان دارد. و در پایان آیه به عنوان یک اعلام عمومى، مى فرماید: آگاه باشید کسانى که در قیامت تردید مى کنند و با لجاج و عناد در مورد آن به محاجه مى پردازند در گمراهى عمیقى هستند (أَلا إِنَّ الَّذِینَ یُمارُونَ فِی السَّاعَةِ لَفِی ضَلالٍ بَعِیدٍ). چرا که نظام این جهان خود دلیلى است بر اینکه مقدمه اى است بر جهان دیگر، که بدون آن، آفرینش این جهان، لغو و بى معنى است، نه با حکمت خداوند سازگار است و نه با عدالت او. تعبیر به ضلال بعید اشاره به این است که گاه انسان راه را گم مى کند اما چندان فاصله با آن ندارد، با مختصر تلاش و جستجو ممکن است راه را پیدا کند، اما گاه چنان فاصله او زیاد است که دیگر پیدا کردن راه براى او مشکل یا غیر ممکن است.

بدن این دنیا نیز دارای درک و شعور است؛ چنان‌که همه‌ی موجودات حتی جمادات نیز شعور و درک دارند، ولی درجه شعور و ادراک آنها با انسان‌ها متفاوت است. به بیان دیگر، آثار و نشانه‌های شعور جمادات مانند آثار و نشانه‌های آگاهی و دانش انسان‌ها نیست که به راحتی قابل درک برای همه باشد

وقوع قیامت,زمان قیانت,شهادت اعضا و جوارح,قیامت

چگونه اعضای مادی در قیامت شعور پیدا می‌کنند؟

در مورد چگونگی قیامت، نظریه صحیح و مورد اتفاق همه‌ی علمای شیعه این است که معاد هم جسمانی است و هم روحانی. اما در مورد کیفیت جسم در آخرت مقداری اختلاف است. برخی از اندیشمندان بر این باورند که بدن محشور در قیامت عین همین بدن مادی است؛ اما عده‌ای دیگر معتقدند عین این بدن نیست، بلکه مثل آن است.

در هر صورت در پاسخ به این سۆال می‌توان گفت: بدن این دنیا نیز دارای درک و شعور است؛ چنان‌که همه‌ی موجودات حتی جمادات نیز شعور و درک دارند، ولی درجه شعور و ادراک آنها با انسان‌ها متفاوت است. به بیان دیگر، آثار و نشانه‌های شعور جمادات مانند آثار و نشانه‌های آگاهی و دانش انسان‌ها نیست که به راحتی قابل درک برای همه باشد.

بنابراین، تفاوت درک و شعور بدن در قیامت با درک و شعور او در دنیا، یا به این است که مرتبه شعور بدن در قیامت بالاتر است؛ یعنی به گونه‌ای است که دیگران نیز متوجه آثار شعور آن می‌شوند. به بیان دیگر، آخرت صحنه بروز و ظهور شعور آگاهی بدن است. یا این‌که در قیامت قدرت شعور انسان‌ها بالا می‌رود و پرده از جلوی چشم انسان‌ها بر داشته می‌شود تا آثار ادراک بدن و نطق آن ‌را درک کنند.